Część I: Lata 1945-1961
Pierwszym wydarzeniem sportowym w wyzwolonym spod hitlerowskiej okupacji był mecz piłkarski rozegrany w kwietniu 1945 na boisku przy ul.Reja pomiędzy milicjantami V komisariatu MO a żołnierzami stacjonującego we Wrzeszczu oddziału Armii Radzieckiej. Mecz zakończył się zwycięstwem Polaków 3:1. Wtedy właśnie późniejszy pierwszy prezes "Wybrzeża", Stefan Olejnik, rozpoczął działania zmierzające ku założeniu pierwszego powojennego klubu sportowego w Gdańsku. Założycielskie zebranie Milicyjnego Klubu Sportowego odbyło się już w połowie maja, jednak za datę powstania klubu przyjmuje się datę pierwszego meczu - 17 kwietnia 1945. Do nazwy klubu wkrótce dodano człon "Pogoń", który w 1948 zmieniono na "Gwardię", a w 1957 na Gwardyjski Klub Sportowy "Wybrzeże", który znany jest do dziś z jedną niewielką zmianą - jako Gdański Klub Sportowy.
Jak grzyby po deszczu powstawały kolejne sekcje sportowe w nowo powstałym klubie - po piłce nożnej utworzono m.in. sekcje bokserską, lekkoatletyczną, strzelecką, piłki ręcznej, motorową, koszykówki. W 1954 roku Gwardia Gdańsk składa się aż z 17 sekcji sportowych, z których część niestety z powodów finansowych i organizacyjnych szybko musi zniknąć ze sportowej mapy Trójmiasta.
Początków żużla w Gdańsku szukać należy jednak poza "Wybrzeżem". Zaraz po wojnie powstało w Trójmieście kilka sekcji motorowych, których zawodnicy ścigali się też po owalnych torach na tradycyjnych maszynach drogowych. W mistrzostwach Polski w 1947 roku występowali reprezentanci trzech trójmiejskich klubów - GKS Gdańsk z Wrzeszcza, SSM Gdynia i MKS Sopot. W pierwszych zorganizowanych w Polsce zmaganiach ligowych, w 1948 roku w I lidze wystąpiła drużyna GKM Gdańsk, zajmując przedostatnie, ósme miejsce. W jej barwach występowali m.in. Władysław Kamrowski, Paweł Koman, Roman Nikietyn, Zbigniew Szymański oraz Alfons Ziółkowski. Rok później w II lidze wystąpił Związkowiec Gdańsk, który przetrwał do końca 1950 roku. Ryk motorów w Gdańsku ucichł na dobre w 1955 roku, kiedy prezes "Wybrzeża", Stanisław Dudło, zmuszony jest zamknąć ostatnią w Gdańsku sekcję motorową.
Rok 1957 to początek klasycznego żużla w Gdańsku - z inicjatywy majora Edmunda Szpondera, późniejszego kierownika drużyny, do rozgrywek grupy północnej III ligi żużlowej zgłoszono zespół Ligi Przyjaciół Żołnierza (LPŻ Gdańsk). Dostosowany do ówczesnych wymogów tor zbudowano na stadionie Polonii przy obecnej ul. Marynarki Polskiej. Kadrę zespołu stanowili wtedy W.Kamrowski, A.Węsierski, B.Grajber, Z.Podlecki, Z.Nowak, J.Donath, J.Matuszewski, W.Blaszke, R.Lirsz, H.Majewski, S.Durczak, R.Andrykowski, Z.Gryszczuk, S.Luliński oraz J.Matulka. W pierwszym roku startów drużyna zajęła przedostatnie, czwarte miejsce. Rok później połączono grupy regionalne w jedną, dużą III ligę, w której zespół pod nazwą LPŻ Neptun Gdańsk zajął siódme miejsce (na 10 zespołów), a w 1959 wysokie, trzecie miejsce.
W 1960 roku uległa likwidacja sekcja żużlowa w WKS Legia Warszawa. Dzięki staraniom działaczy "Neptuna" zawodników wraz ze sprzętem przeniesiono do Gdańska i połączono z LPŻ-em. Powstał GKŻ Legia Gdańsk, który zakwalifikowano do I ligi. Zespół na czele z braterskimi duetami - Marianem i Stanisławem Kaiserami oraz Pawłem i Wiktorem Waloszkami - wywalczył srebrny medal, zaraz za rzeszowską Stalą, a Marian Kaiser został indywidualnym wicemistrzem Polski. W kadrze "Legii" znajdowali się wtedy także m.in. E.Goździk, C.Kraska, Z.Zachara, W.Kamrowski, Z.Nowak, J.Dombrowski oraz Z. Podlecki.
Sezon 1961 nie był już taki szczęśliwy dla gdańskiego żużla - barwy klubowe zmienili bracia Waloszkowie, a drużyna "Legii" zajęła przedostatnie miejsce w I lidze i utrzymanie zapewniła sobie dopiero po zwycięskich barażach z Unią Tarnów. Indywidualnie największe sukcesy odnosił Marian Kaiser - ponownie był drugi w finale IMP, zajął także trzecie miejsce w Złotym Kasku i leszczyńskim Memoriale Alfreda Smoczyka.
>> Czytaj dalej
